БIЛIМ ТУРАЛЫ

Бiлiм туралы
Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шiлдедегi N 319 Заңы
"Егемен Қазақстан" 2007 жылғы 15 тамыз N 254-256
Ескерту. Заңның қолданысқа енгiзiлу тәртiбiн 68-баптан қараңыз.

МАЗМҰНЫ

      Осы Заң бiлiм беру саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейдi, осы саладағы мемлекеттiк саясаттың негiзгi принциптерiн айқындайды және Қазақстан Республикасы азаматтарының, сондай-ақ Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетелдiктердiң және азаматтығы жоқ адамдардың бiлiм алуға конституциялық құқығын қамтамасыз етуге бағытталған.

 

 1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

      1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

      Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:

      1) адъюнктура - әскери оқу орындарында жоғары бiлiктi ғылыми-педагогтiк кадрлар даярлау нысаны;

      2) академия - мамандықтардың бiр-екi топтары бойынша жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi бiлiм берудiң кәсiптiк оқу бағдарламаларын iске асыратын, ғылыми-зерттеу қызметiн және педагогтiк қызметтi, кадрлардың бiлiктiлiгiн арттыруды және қайта даярлауды жүзеге асыратын оқу орны;

      3) атаулы стипендия - тиiстi бiлiм беру бағдарламаларын ойдағыдай меңгерген, ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысатын, оқу орнының қоғамдық, мәдени және спорттық өмiрiне белсене қатысатын неғұрлым қабiлеттi бiлiм алушыларды көтермелеу үшiн жеке немесе заңды тұлғалар тағайындайтын стипендия;
      4) бакалавр - жоғары бiлiм берудiң тиiстi бiлiм беру бағдарламаларын меңгерген адамдарға берiлетiн академиялық дәреже;

      5) бейiн алды даярлық - бiлiм алушының жеке бiлiм беру траекториясының негiзгi орта бiлiм берудi таңдауын мақсатты педагогикалық қолдау;

      6) бейiндi оқыту - бiлiм алушылардың мүдделерiн, бейiмдiлiгi мен қабiлеттерiн ескере отырып, оқытуды саралау және даралау процесi, бiлiм беру процесiн ұйымдастыру;
      7) "Болашақ" халықаралық стипендиясы - Қазақстан Республикасы Президентiнiң Қазақстан Республикасы азаматтарының шетелдiк оқу орындарында күндiзгi оқыту нысанында оқуы және мемлекеттiк ғылыми ұйымдар мен жоғары оқу орындары ғылыми қызметкерлерiнiң әлемнiң жетекшi жоғары оқу орындарында, ғылыми орталықтары мен зертханаларында тағылымдамадан өтуi үшiн тағайындайтын стипендиясы;

      8) бiлiм алушыларды аралық аттестаттау - бiлiм алушылардың бiр оқу пәнiн оны зерделеп бiтiргеннен кейiнгi бiр бөлiгiнiң немесе бүкiл көлемiнiң мазмұнын меңгеру сапасын бағалау мақсатында жүргiзiлетiн рәсiм;

      9) бiлiм алушыларды қорытынды аттестаттау - тиiстi бiлiм беру деңгейiнiң мемлекеттiк жалпыға мiндеттi стандартында көзделген оқу пәндерiнiң көлемiн олардың меңгеру дәрежесiн айқындау мақсатында жүргiзiлетiн рәсiм;

      10) бiлiм беру гранты - кәсiптiк бiлiм алуға төлеу үшiн Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгiленген шарттармен бiлiм алушыға берiлетiн ақшаның нысаналы сомасы;
      11) бiлiм беру қызметi - бiлiм беру субъектiлерiнiң мақсатты, педагогтiк негiзделген, дәйектi өзара iс-қимылы барысында жеке адамды оқыту, дамыту және тәрбиелеу мiндеттерi шешiлетiн процесс;

      12) бiлiм беру мониторингi - бiлiм беру процестерiн жүзеге асырудың жай-күйiн және нәтижелерi мен шарттары өзгеруiнiң серпiнiн, бiлiм алушылар контингентiн, бiлiм беру ұйымдары желiсiн жүйелi түрде байқау, талдау, бағалау және болжау;

      13) бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi орган - бiлiм беру саласындағы басшылықты және салааралық үйлестiрудi жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының орталық атқарушы органы;

      14) бiлiм беру сапасын бағалаудың ұлттық жүйесi - бiлiм беру
сапасының мемлекеттiк жалпыға мiндеттi бiлiм беру стандарттарына, жеке адамның, қоғам мен мемлекеттiң қажеттiлiктерiне сәйкестiгiн белгiлеудiң институционалдық құрылымдары, рәсiмдерi, нысандары мен әдiстерiнiң жиынтығы;

      15) бiлiм беру туралы құжаттарды нострификациялау – басқа мемлекеттерде, халықаралық немесе шетелдiк оқу орындарында (олардың филиалдарында) бiлiм алған адамдарға берiлген құжаттардың баламалылығын айқындау мақсатында жүргiзiлетiн рәсiм;

      16) бiлiм беру ұйымдарын аккредиттеу - бiлiм беру қызметтерiнiң сапасы туралы объективтi ақпарат беру және оны жетiлдiрудiң тиiмдi тетiктерiнiң бар екенiн растау мақсатында аккредиттеу органының олардың белгiленген талаптар мен стандарттарға сәйкестiгiн тану рәсiмi;

      17) бiлiм беру ұйымдарын мемлекеттiк аттестаттау - бiлiм беру ұйымдары көрсететiн бiлiм беру қызметтерiнiң мемлекеттiк жалпыға мiндеттi стандарт талаптарына сәйкестiгiн бақылау мақсатымен жүргiзiлетiн рәсiм;

      18) гимназия - бiлiм алушылардың бейiмдiлiгi мен қабiлетiне сәйкес бастауыш, негiзгi орта және жалпы орта бiлiм берудiң гуманитарлық бейiндерi бойынша жалпы бiлiм беретiн оқу бағдарламаларын iске асыратын оқу орны;

      19) докторантура - жоғары оқу орындары мен ғылыми ұйымдарда
бiлiктiлiгi жоғары ғылыми және ғылыми-педагог кадрлар даярлау нысаны;

      20) доцент, профессор: тиiстi жоғары оқу орны беретiн академиялық атақтар;
      жоғары оқу орнының немесе ғылыми ұйымының өтiнiшi бойынша бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi орган беретiн ғылыми атақтар;

      21) жалпы бiлiм беретiн мектеп - бастауыш, негiзгi орта және жалпы орта бiлiм берудiң жалпы бiлiм беретiн оқу бағдарламаларын, сондай-ақ оқушылар мен тәрбиеленушiлерге қосымша бiлiм берудiң оқу бағдарламаларын iске асыратын оқу орны;
      22) инновациялық - бiлiм беру консорциумы - жоғары оқу орындары, ғылыми ұйымдар мен өндiрiс саласында жұмыс iстейтiн басқа да заңды тұлғалар iргелi, қолданбалы ғылыми зерттеулер мен технологиялық инновациялар негiзiнде жоғары бiлiктi мамандар даярлау үшiн зияткерлiк, қаржылық және өзге де ресурстарды бiрiктiретiн, бiрлескен қызмет туралы шарт негiзiндегi ерiктi тең құқықты бiрлестiк;

      23) инновациялық университет - инновациялық қызметтiң толық
циклiн, iргелi және iздестiру зерттеулерiн, қолданбалы зерттеулер мен тәжiрибелiк-конструкторлық әзiрлемелердi жүргiзудi және өндiрiске ғылыми зерттеулер нәтижелерiн енгiзудi iске асыруға қабiлеттi ғылыми-бiлiм беру кешенi;

      24) интеграцияланған бiлiм беретiн оқу бағдарламалары - бiлiм беру деңгейi мен мазмұнының үздiксiздiгiн және сабақтастығын ескере отырып әзiрленген бiлiм беретiн оқу бағдарламалары;
      25) институт - мамандықтардың бiр-екi топтары бойынша жоғары бiлiм берудiң кәсiптiк оқу бағдарламаларын iске асыратын, ғылыми және педагогтiк қызметтi, кадрлардың бiлiктiлiгiн арттыруды және қайта даярлауды жүзеге асыратын оқу орны;

      26) институционалдық аккредиттеу - бiлiм беру ұйымының бiлiм беру бағдарламаларын мәлiмделген мәртебесiне сәйкес сапалы ұсынуы жөнiндегi қызметiн бағалау;
      27) интернатура - медициналық жоғары оқу орындарының бiлiм алушыларын базалық медициналық бiлiм беру шеңберiнде бiр немесе екi жылдық даярлау нысаны;

      28) интернаттық ұйымдар - жатын орны берiле отырып, белгiлi бiр санаттағы адамдардың бiлiм алу құқығына мемлекеттiк кепiлдiктi қамтамасыз ететiн бiлiм беру ұйымдары;

      29) кәсiптiк бағдар - бiлiм алушының кәсiптiк қызығушылықтарына, жеке қабiлеттерi мен психикалық-физиологиялық ерекшелiктерiне сәйкес бiлiм беру және кәсiптiк мүмкiндiктер саласында, мамандық пен оқитын орнын еркiн және саналы таңдау құқықтарын iске асыруына ақпараттар мен консультациялық көмек беру;
      30) кәсiптiк даярлықты бағалау - техникалық және кәсiптiк, орта бiлiмнен кейiнгi бiлiм берудiң кәсiптiк оқу бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдары бiлiм алушыларының кәсiптiк даярлығы деңгейiнiң мемлекеттiк жалпыға мiндеттi бiлiм беру стандарттарымен белгiленген талаптарға сәйкес келу дәрежесiн айқындау;
      31) кәсiптiк лицей - жалпы орта бiлiм берудiң жалпы бiлiм беретiн оқу бағдарламалары мен техникалық және қызмет көрсету еңбегiнiң бiлiктi кадрларын даярлау жөнiнде техникалық және кәсiптiк бiлiм берудiң кәсiптiк оқу бағдарламаларын iске асыратын оқу орны;
      32) кәсiптiк оқыту - техникалық, қызмет көрсетушi және басқарушы еңбек мамандарын кәсiптiк даярлауды, қайта даярлауды және бiлiктiлiгiн арттыруды қамтитын кәсiптiк бiлiм беру жүйесiнiң бiр бөлiгi;

      33) кешендi тестiлеу - ақпараттық технологиялар қолданылып, бiрнеше оқу пәндерi бойынша бiр мезгiлде өткiзiлетiн емтихан нысаны;

      34) клиникалық база - жоғары оқу орнының немесе денсаулық сақтау ұйымының жергiлiктi денсаулық сақтау ұйымдарының базасында жұмыс iстейтiн, материалдық-техникалық базасының жоғары деңгейi болатын, ұйымдық-әдiстемелiк, оқу, емдеу-диагностикалық және ғылыми-зерттеу жұмысының қазiргi заманғы әдiстерi негiзiнде дәрiгерлердi, ғылыми кадрларды даярлауды және қайта даярлауды жүзеге асыратын және медициналық көмектiң барлық түрлерiн көрсететiн клиникасы;

      35) колледж - жалпы орта бiлiм берудiң жалпы бiлiм беретiн оқу
бағдарламалары мен техникалық және кәсiптiк, орта бiлiмнен кейiнгi бiлiм берудiң кәсiптiк оқу бағдарламаларын iске асыратын оқу орны;

   36) кредиттiк оқыту технологиясы - бiлiм алушының және
оқытушының оқу жұмысының көлемiн өлшеудiң сәйкестендiрiлген бiрлiгi ретiнде кредиттi пайдалана отырып, бiлiм алушылардың пәндердi оқып зерделеу дәйектiлiгiн таңдауы және дербес жоспарлауы негiзiндегi оқыту;

      37) қабылдау квотасы - I, II топтағы мүгедектер, жеңiлдiктер мен кепiлдiктер бойынша соғысқа қатысушылар мен соғыс мүгедектерiне теңестiрiлген адамдар, бала кезiнен мүгедектер, мүгедек балалар, ауыл (село) жастары арасынан шыққан азаматтар мен Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылмайтын ұлты қазақ адамдарды, сондай-ақ жетiм балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды техникалық және кәсiптiк, орта бiлiмнен кейiнгi және жоғары бiлiм беретiн бiлiм беру ұйымдарына қабылдау үшiн бөлiнетiн мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысының, оның iшiнде бiлiм беру гранттары көлемiнiң шектi саны;

      38) қашықтықтан бiлiм беру технологиясы - бiлiм алушы мен педагог қызметкердiң жанама (алыстан) немесе толық емес жанама өзара iс-қимылы кезiнде ақпараттық және телекоммуникациялық құралдарды қолдана отырып жүзеге асырылатын оқыту;
      39) қосымша бiлiм беру - бiлiм алушылардың бiлiм алу қажеттерiн жан-жақты қанағаттандыру мақсатында жүзеге асырылатын тәрбиелеу мен оқыту процесi;
      40) лицей - негiзгi орта бiлiм берудiң және жалпы орта бiлiм берудiң жаратылыстану-ғылыми, физика-математикалық бейiндерi бойынша жалпы бiлiм беретiн оқу бағдарламаларын бiлiм алушылардың бейiмдiлiгi мен қабiлетiне сәйкес iске асыратын оқу орны;
      41) магистр - жоғары оқу орнынан кейiнгi бiлiм берудiң кәсiптiк оқу бағдарламаларын меңгерген адамдарға берiлетiн академиялық дәреже;

      42) мамандандырылған аккредиттеу - бiлiм беру ұйымы iске асыратын жекелеген бiлiм беру бағдарламаларының сапасын бағалау;

      43) мемлекеттiк аралық бақылау - оқыту сапасын бiлiм беру
ұйымдарына тәуелсiз бақылаудың бiр түрi;

      44) мемлекеттiк атаулы стипендия - Қазақстан Республикасының Президентi және (немесе) Қазақстан Республикасының Үкiметi тағайындайтын стипендия;
      45) мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысы - мектепке дейiнгi тәрбие мен оқыту жөнiнде, экономиканың қажеттiлiгiн қамтамасыз ету, бiлiктi жұмыс күшi мен қоғамның зияткерлiк әлеуетiн молықтыру үшiн бiлiктi қызметкерлер мен мамандарды даярлау, бiлiктiлiгiн арттыру және қайта даярлау жөнiнде, сондай-ақ бiлiм беру жүйесiн оқу-әдiстемелiк қамтамасыз ету жөнiнде мемлекет қаржыландыратын қызмет көрсетулер көлемi;
      46) оқу бағдарламасы - әрбiр оқу пәнi бойынша меңгерiлуге тиiстi бiлiмнiң, шеберлiк пен дағдылардың мазмұны мен көлемiн айқындайтын бағдарлама;

      47) оқу жоспары - бiлiм берудiң тиiстi деңгейiндегi оқу пәндерiнiң (предметтерiнiң) тiзбесi мен көлемiн, оларды зерделеу тәртiбi мен бақылау нысандарын регламенттейтiн құжат;
      48) оқу-клиникалық орталығы - медициналық жоғары оқу орнының
қазiргi заманғы аппаратурамен, фантомдармен және муляждармен жабдықталған және бiлiм алушылардың және (немесе) медицина қызметкерлерiнiң практикалық (клиникалық) машықтарды меңгеруiне және оларды бақылауға арналған құрылымдық бөлiмшесi;

      49) орта бiлiм - азаматтардың Қазақстан Республикасының Конституциясымен кепiлдiк берiлген, бiлiм берудiң мемлекеттiк жалпыға мiндеттi стандарттарына сәйкес бастауыш, негiзгi орта және жалпы орта бiлiм берудiң жалпы бiлiм беретiн оқу бағдарламаларын меңгеруi нәтижесiнде алатын бiлiмi;

      50) педагог қызметкерлердi аттестаттау - педагог қызметкердiң бiлiктiлiк деңгейiнiң бiлiктiлiк талаптарына сәйкестiгiн айқындау мақсатында жүргiзiлетiн рәсiм;
      51) резидентура - клиникалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орнынан кейiнгi тереңдетiлген медициналық бiлiм алу нысаны;

      52) рухани (дiни) бiлiм беру ұйымдары - дiн қызметшiлерiн даярлаудың кәсiптiк оқу бағдарламаларын iске асыратын оқу орындары;

      53) стипендия - бiлiм алушыларға олардың тамағына, күнелтуiне және оқу әдебиетiн сатыға алуына жұмсалатын шығындарды iшiнара жабу үшiн берiлетiн ақша сомасы;
      54) университет - мамандықтың үш және одан да асатын тобы бойынша (медициналық университет - екi және одан да көп) жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi бiлiм берудiң кәсiптiк оқу бағдарламаларын iске асыратын, ғылыми және педагогтiк қызметтi, кадрлардың бiлiктiлiгiн арттыруды және қайта даярлауды жүзеге асыратын және өз қызметi саласында жетекшi ғылыми және әдiстемелiк орталық болып табылатын оқу орны;
      55) училище - негiзгi орта, жалпы орта бiлiм берудiң жалпы бiлiм беретiн оқу бағдарламаларын және мәдениет пен өнер саласындағы техникалық және кәсiптiк, орта бiлiмнен кейiнгi бiлiм берудiң кәсiптiк оқу бағдарламаларын iске асыратын оқу орны;

      56) ұлттық бiрыңғай тестiлеу - орта бiлiмнен кейiнгi немесе жоғары бiлiм беретiн бiлiм беру ұйымдарына түсу емтихандарымен бiрiктiрiлетiн, жалпы орта бiлiм беру ұйымдарында бiлiм алушыларды қорытынды аттестаттау нысандарының бiрi;

      57) философия докторы (РhD), бейiнi бойынша доктор - тиiстi мамандықтар бойынша докторантураның кәсiптiк оқу бағдарламаларын меңгерген адамдарға берiлетiн жоғары академиялық дәрежелер;

      58) шағын жинақты мектеп - бiлiм алушылар контингентi шағын, сынып-жинақтары бiрiктiрiлген және оқу сабақтарын ұйымдастырудың өзiндiк нысаны бар жалпы бiлiм беретiн мектеп;

      59) экстернат - бiлiм алушы сабаққа үнемi қатыспай-ақ тиiстi бiлiм беру бағдарламасының оқу пәндерiн өз бетiмен оқитын оқыту нысандарының бiрi;

      60) эксперименттiк алаң - жаңа педагогтiк технологиялар мен бiлiм беретiн оқу бағдарламаларын мақұлдаудан өткiзуге арналған эксперимент режимiнде бiлiм беретiн оқу бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымы;

      61) элиталық бiлiм - дарынды адамдарға арналған мамандандырылған бiлiм беру ұйымдарында iске асырылатын арнайы бiлiм беретiн оқу бағдарламалары бойынша алынатын бiлiм.

      2-бап. Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы  заңнамасы

      1. Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.

      2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгiленсе, онда халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.

     

3-бап. Бiлiм беру саласындағы мемлекеттiк саясаттың принциптерi

      1. Бiлiм беру саласындағы мемлекеттiк саясаттың негiзгi принциптерi мыналар болып табылады:
      1) баршаның сапалы бiлiм алуға құқықтарының теңдiгi;

      2) бiлiм беру жүйесiн дамытудың басымдығы;

   3) әрбiр адамның зияткерлiк дамуы, психикалық-физиологиялық және жеке ерекшелiктерi ескерiле отырып, халықтың барлық деңгейдегi бiлiмге қолжетiмдiлiгi;
      4) бiлiм берудiң зайырлы, гуманистiк және дамытушылық сипаты,

азаматтық құндылықтардың, адам өмiрi мен денсаулығының, жеке адамның
еркiн дамуының басымдығы;

      5) адамның құқықтары мен бостандықтарын құрметтеу;

      6) жеке адамның бiлiмдарлығын ынталандыру және дарындылығын дамыту;

      7) бiлiм беру деңгейлерiнiң сабақтастығын қамтамасыз ететiн бiлiм беру процесiнiң үздiксiздiгi;
      8) оқыту мен тәрбиенiң бiрлiгi;

      9) бiлiм берудi басқарудың демократиялық сипаты, бiлiм беру жүйесi қызметiнiң ашықтығы;
      10) бiлiм беру ұйымдарының меншiк нысандары, оқыту мен тәрбиенiң нысандары, бiлiм беру бағыттары бойынша алуан түрлi болуы.

      2. Бiлiм беру ұйымдарында саяси партиялар мен дiни ұйымдардың (бiрлестiктердiң) ұйымдық құрылымдарын құруға және олардың қызметiне тыйым салынады.

 

 2-тарау. БIЛIМ БЕРУ ЖҮЙЕСIН БАСҚАРУ

      4-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң бiлiм беру саласындағы құзыретi

      Қазақстан Республикасының Үкiметi:

      1) бiлiм берудi дамыту жөнiндегi мемлекеттiк саясатты әзiрлейдi және iске асырады;
      2) бiлiм берудi дамытудың мемлекеттiк бағдарламалары мен бiлiм беру жүйесiн дамытудың стратегиялық жоспарларын әзiрлейдi және Қазақстан Республикасы Президентiнiң бекiтуiне ұсынады, оларды iске асыру жөнiндегi шараларды жүзеге асырады;

 3) еңбек нарығының кадрларға ағымдағы және келешектегi қажеттiгiнiң тұрақты мониторингi жүйесiн қалыптастырады;

      4) әлеуметтiк әрiптестердiң кәсiптiк бiлiм беру проблемаларын шешуге қатысуын қамтамасыз етедi және республикалық бюджеттен қаржыландырылатын бiлiм беру ұйымдарында (Қазақстан Республикасының Ұлттық қауiпсiздiк комитетiнiң бiлiм беру ұйымдарындағы мамандар даярлауды қоспағанда) жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi, сондай-ақ техникалық және кәсiптiк, орта бiлiмнен кейiнгi бiлiмi бар мамандар даярлауға мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысын бекiтедi     

      5) бiлiм беру грантын беру ережелерiн бекiтедi;

      6) бiлiм берудiң мемлекеттiк жалпыға мiндеттi стандарттарын әзiрлеу, бекiту тәртiбiн және оның қолданылу мерзiмдерiн айқындайды;

      7) Бiлiм беру ұйымдарын мемлекеттiк аттестаттау ережелерiн және Бiлiм беру ұйымдарын аккредиттеу ережелерiн бекiтедi;

      8) бiлiктiлiк талаптарын және Бiлiм беру қызметiн лицензиялау ережелерiн бекiтедi;

      9) мемлекеттiк үлгiдегi бiлiм беру туралы құжаттардың түрлерi мен нысандарын және оларды беру тәртiбiн анықтайды;

      10) халықтың тығыздығына және елдi мекендердiң қашықтығына қарай бiлiм беру ұйымдары желiсiнiң кепiлдiк берiлген мемлекеттiк нормативiн бекiтедi;
      11) мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдары қызметкерлерiнiң үлгiлiк штаттарын, сондай-ақ педагог қызметкерлер мен оларға теңестiрiлген адамдар лауазымдарының тiзбесiн айқындайды;
      12) Қазақстан Республикасының Президентiне жеке адамның тәрбиесiне, оқуына және кәсiптiк қалыптасуына аса зор үлес қосқан жекелеген бiлiм беру ұйымдарына ерекше мәртебе беру туралы ұсыныс енгiзедi және Инновациялық университет туралы ереженi бекiтедi;

      13) мемлекеттiк басқару органының ұсынысы бойынша бюджет қаражаты есебiнен қаржыландырылатын мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарын құрады, қайта ұйымдастырады және таратады;

      14) бiлiм беру мониторингiн жүзеге асырудың тәртiбiн белгiлейдi;

15) "Болашақ" халықаралық стипендиясын беруге арналған Үмiткерлердi iрiктеу ережелерiн бекiтедi;

16) мемлекеттiк атаулы стипендияларды бекiтедi;

17) "Алтын белгi" белгiсi туралы ереженi бекiтедi;

18) "Жоғары оқу орнының үздiк оқытушысы" және "Үздiк педагог" атақтарын беру ережелерiн бекiтедi;

19) тиiстi үлгiдегi бiлiм беру ұйымдары, оның iшiнде балаларға арналған қосымша бiлiм беру бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдары қызметiнiң үлгiлiк ережелерiн бекiтедi;

20) Дарынды балаларға арналған мамандандырылған бiлiм беру ұйымдары қызметiнiң ережелерiн бекiтедi;

21) Әлеуметтiк қорғалмаған бiлiм алушылар мен күнкөрiсi төмен отбасылардан шыққан бiлiм алушыларға қаржылай және материалдық көмек көрсетуге бөлiнетiн қаражатты жұмсау ережелерiн бекiтедi;

22) жұмыс көрсеткiштерi жоғары мемлекеттiк бiлiм беру мекемелерiне гранттар беруге арналған мемлекеттiк конкурстарды өткiзу ережелерiн және оларды пайдалану тәртiбiн бекiтедi; 

23) бiрiншi басшыларын Қазақстан Республикасының Президентi тағайындайтын жоғары оқу орындарының тiзбесiн және оларды тағайындау, аттестациядан өткiзу және қызметтен босату тәртiбi туралы ережелердi бекiту туралы Қазақстан Республикасының Президентiне ұсыныс енгiзедi.

    

  5-бап. Бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi органның  құзыретi

      Бiлiм беру саласындағы уәкiлеттi орган мынадай функцияларды орындайды:
      1) азаматтардың бiлiм беру саласындағы конституциялық құқықтары мен бостандықтарын сақтауды қамтамасыз етедi;

      2) бiлiм беру саласындағы бiрыңғай мемлекеттiк саясатты iске асырады, салааралық үйлестiрудi жүзеге асырады, бiлiм беру және ғылым саласындағы мақсатты және халықаралық бағдарламаларды әзiрлейдi және iске асырады;

      3) бiлiм берудi дамытудың жай-күйi туралы жыл сайын баяндама әзiрлеу және жариялау арқылы қоғам мен мемлекеттi бiлiм беру жүйесiнiң жай-күйi және оның қызметiнiң тиiмдiлiгi туралы нақты ақпаратпен қамтамасыз етедi;

      4) бiлiм берудi басқару жүйесiнiң бiлiм беру мониторингiн және оны ақпараттық қамтамасыз етудi жүзеге асырады, бiлiм берудiң бiрыңғай ақпараттық жүйесiн ұйымдастыру және оның жұмыс iстеу ережелерiн бекiтедi;

      5) бiлiм беру сапасын басқаруды, бiлiм беру ұйымдары ұсынатын бiлiм беру қызметiн әдiстемелiк және әдiснамалық қамтамасыз етудi жүзеге асырады;

      6) бiлiм берудiң тиiстi деңгейлерiнiң мемлекеттiк жалпыға мiндеттi бiлiм беру (медициналық және фармацевтiк бiлiм беруден басқа) стандарттарын әзiрлеудi ұйымдастырады және бекiтедi, бiлiм берудiң барлық деңгейiнiң үлгiлiк бiлiм беретiн оқу бағдарламаларын және үлгiлiк оқу жоспарларын бекiтедi;

      7) конкурстық iрiктеу тәртiбi мен критерийлерiн бекiтедi және инновациялық бiлiм беру бағдарламаларын енгiзетiн университеттердiң конкурсын өткiзедi;

      8) бiлiм беру қызметiн жүзеге асыру құқығына лицензияны және (немесе) қосымшаларды:
      жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi бiлiм берудiң кәсiптiк оқу бағдарламаларын iске асыратын заңды тұлғаларға;

      бiлiм беретiн оқу бағдарламаларын iске асыратын және республикалық бюджет қаражаты есебiнен қаржыландырылатын заңды тұлғаларға;

      рухани бiлiм беретiн оқу бағдарламаларын iске асыратын заңды тұлғаларға (дiни оқу орындары);
      Қазақстан Республикасының аумағында қызметiн жүзеге асыратын және бiлiм беретiн оқу бағдарламаларын iске асыратын халықаралық және шетелдiк заңды тұлғаларға бередi;

      9) меншiк нысандары мен ведомстволық бағыныстылығына
қарамастан, жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi бiлiм берудiң кәсiптiк оқу бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдарын (медициналық және фармацевтiк бiлiм берудi қоспағанда), сондай-ақ республикалық бюджеттен қаржыландырылатын бiлiм беру ұйымдарын мемлекеттiк аттестаттаудан өткiзедi;

      10) жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi бiлiм берудiң кәсiптiк оқу бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдарын аккредиттеудi ұйымдастырады;
      11) бастауыш, негiзгi орта, жалпы орта бiлiм берудiң жалпы бiлiм беретiн оқу бағдарламаларын, техникалық және кәсiптiк, орта бiлiмнен кейiнгi, жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi бiлiм берудiң кәсiптiк оқу бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдарына оқуға қабылдаудың үлгiлiк ережелерiн бекiтедi;

      12) ұлттық бiрыңғай тестiлеудi, сондай-ақ кешендi тестiлеудi өткiзу технологиясын әзiрлейдi және бекiтедi;

      13) мүдделi министрлiктермен, өзге де орталық атқарушы органдармен, жұмыс берушiлермен және басқа да әлеуметтiк әрiптестермен өзара iс-қимыл жасай отырып, кәсiптiк оқу бағдарламаларының деңгейi бойынша кадрлар даярлау үшiн кәсiптер мен мамандықтар тiзбесiн айқындайды және кәсiптер мен мамандықтардың сыныптауыштарын бекiтедi;

      14) меншiк нысандарына және ведомостволық бағыныстылығына
қарамастан, бiлiм беру ұйымдарында оқу жылының басталу және аяқталу
уақытын айқындайды;

      15) сырттай, кешкi нысандарда және экстернат нысанында бiлiм алуға жол берiлмейтiн кәсiптер мен мамандықтардың тiзбесiн белгiлейдi және жоғары бiлiм беретiн бiлiм беру ұйымдарында экстернат нысанында оқытуға рұқсат бередi;

      16) бiлiм алушыларды бiлiм беру ұйымдарының үлгiсi бойынша
ауыстырудың және қайта қабылдаудың ережелерiн бекiтедi;

      17) бiлiм беру ұйымдарында бiлiм алушыларға академиялық
демалыстар берудiң тәртiбiн бекiтедi;

      18) мемлекеттiк аралық бақылауды жүргiзу ережелерiн және санының асып кетуi кезектен тыс мемлекеттiк аттестаттауға әкеп соғатын мемлекеттiк аралық бақылаудан өтпеген бiлiм беру ұйымдарында бiлiм алушылардың шектi санын бекiтедi;
      19) бiлiм алушылардың үлгерiмiне ағымдық бақылау, аралық және қорытынды аттестаттау өткiзудiң үлгiлiк ережелерiн бекiтедi;

      20) кәсiптiк даярлық деңгейiн растаудың және техникалық және қызмет көрсететiн еңбек кәсiптерi (мамандықтар) бойынша бiлiктiлiктi берудiң тәртiбiн әзiрлейдi және бекiтедi;
      21) бiлiм туралы құжаттарды тану және нострификациялау тәртiбiн белгiлейдi;
      22) бiлiм және (немесе) бiлiктiлiк туралы мемлекеттiк үлгiдегi
құжаттардың бланкiлерiне тапсырыс берудi және олармен жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi бiлiм берудiң кәсiптiк оқу бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдарын, ведомстволық бағыныстағы бiлiм беру ұйымдарын қамтамасыз етудi ұйымдастырады және олардың пайдаланылуына бақылауды жүзеге асырады;

      23) бiлiм беру ұйымдары бiлiм беру қызметiнде пайдаланатын қатаң есептiлiктегi құжаттардың нысанын әзiрлейдi және бекiтедi, бiлiм туралы құжаттарды ресiмдеуге қойылатын талаптарды айқындайды; бiлiм алуды аяқтамаған адамдарға берiлетiн анықтама нысанын бекiтедi;

      24) бiлiм беру қызметтерiн көрсетудiң үлгiлiк шартының және кәсiптiк практикадан өткiзуге арналған үлгiлiк шарт нысандарын бекiтедi;

      25) оқу-әдiстемелiк жұмысқа басшылықты жүзеге асырады және жүргiзудi үйлестiредi, оқу-әдiстемелiк жұмысты ұйымдастырудың және жүзеге асырудың ережелерiн, оқытудың кредиттiк технологиясы және қашықтықтан бiлiм беру технологиялары бойынша оқу процесiн ұйымдастырудың ережелерiн бекiтедi;

      26) республикалық орта бiлiм беру ұйымдарын, сондай-ақ халықаралық келiсiмдерге сәйкес шетелдiк мектептерде оқитын отандастарды оқулықтармен және оқу-әдiстемелiк кешендермен қамтамасыз етедi;

      27) оқулықтарды, оқу-әдiстемелiк кешендерi мен оқу-әдiстемелiк құралдарын әзiрлеу, сараптама жасау және басып шығару жөнiндегi жұмысты ұйымдастыру ережелерiн бекiтедi және осы жұмысты ұйымдастырады; бiлiм беру ұйымдарына арналған оқулықтарды, оқу құралдары мен басқа да әдебиеттердi, оның iшiнде электрондық жеткiзгiштегiлерiн пайдалануға рұқсат етедi;

      28) республикалық маңызы бар мектептен тыс iс-шаралар өткiзудi ұйымдастырады;
      29) жалпы бiлiм беретiн пәндер бойынша республикалық олимпиадалар мен ғылыми жарыстарды, орындаушылар мен кәсiби шеберлiктiң республикалық конкурстарын ұйымдастыру ережелерiн бекiтедi және өткiзудi ұйымдастырады;

      30) ведомостволық бағынысты ұйымдарды белгiленген тәртiппен бюджет қаражаты есебiнен қаржыландыруды жүзеге асырады;

      31) ведомстволық бағыныстағы бiлiм беру мекемелерiнiң жарғыларын бекiтедi;
      32) бiлiм беру ұйымдарында меншiк нысандарына және ведомстволық бағыныстылығына қарамастан, Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы заңнамасының және нормативтiк құқықтық актiлерiнiң, мемлекеттiк жалпыға мiндеттi бiлiм беру стандарттарының, сондай-ақ ведомстволық бағыныстағы ұйымдардағы бюджеттiк және қаржылық тәртiптiң Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес орындалуына мемлекеттiк бақылау жасауды жүзеге асырады;

      33) Қазақстан Республикасының Президентi лауазымға тағайындайтын және лауазымнан босататын жекелеген мемлекеттiк жоғары оқу орындарының басшыларын қоспағанда, ведомстволық бағыныстағы бiлiм беру ұйымдарының бiрiншi басшыларын лауазымға тағайындайды және лауазымнан босатады. Бiлiм беретiн ведомстволық бағыныстағы ұйым басшысының орынбасарларын және бас бухгалтерiн тағайындауға келiсiм бередi;

      34) педагог қызметкерлер мен оларға теңестiрiлген адамдар лауазымдарының үлгiлiк бiлiктiлiк сипаттамаларын әзiрлейдi және бекiтедi;

      35) мемлекеттiк мекеме ұйымдық-құқықтық нысанындағы мемлекеттiк орта бiлiм беретiн ұйымдардың басшыларын конкурстық тағайындау ережелерiн бекiтедi;
      36) жоғары оқу орындарының профессор-оқытушылар құрамы мен ғылыми қызметкерлерiн лауазымдарға конкурстық тағайындау ережелерiн бекiтедi;

      37) педагог қызметкерлердi аттестаттау ережелерiн бекiтедi;

      38) педагог кадрларды қайта даярлау мен олардың бiлiктiлiгiн арттыруды ұйымдастырады;

      39) салалық көтермелеу жүйесiн әзiрлейдi және бекiтедi;

 40) шетелдiк әрiптестермен келiссөздер жүргiзедi және өз құзыретi шегiнде бiлiм беру саласында, сондай-ақ ғылыми қызметте халықаралық шарттарға (келiсiмдерге) және бағдарламаларға қол қояды; бiлiм беру ұйымдары жүзеге асыратын халықаралық ынтымақтастық ұйымдарының ережелерiн белгiлейдi және осы жұмысты үйлестiредi;
      41) шетелге оқытуға жiберу тәртiбiн белгiлейдi;

      42) бiлiм беру ұйымдарын мемлекеттiк аттестаттауды және аккредиттеудi ұйымдастыру және оларды жүргiзу жөнiндегi нормативтiк құқықтық актiлердi бекiтедi;

      43) жоғары оқу орнынан кейiнгi бiлiмi бар, сондай-ақ республикалық бюджеттен қаржыландырылатын бiлiм беру ұйымдарында техникалық және кәсiптiк, орта бiлiмнен кейiнгi бiлiмi бар мамандарды даярлауға мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысын орналастырады;
      44) Қазақстан Республикасының бiлiм беру саласындағы заңнамасының анықталған бұзушылықтарын нұсқамада белгiленген мерзiмде жою туралы орындалуы мiндеттi жазбаша нұсқамалар бередi.

      

6-бап. Бiлiм беру саласындағы жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдардың  құзыретi

      1. Жергiлiктi өкiлдi органдар:

      1) тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiк аумағындағы жергiлiктi атқарушы органдар ұсынған бiлiм берудi дамыту бағдарламаларын бекiтедi, олардың орындалуы туралы есептердi тыңдайды;

      2) бiлiм алушылардың қоғамдық көлiкте жеңiлдiкпен жол жүруi туралы шешiм қабылдайды.

     2. Облыстың жергiлiктi атқарушы органы:

      1) бiлiм берудi дамыту бағдарламаларын әзiрлейдi және мәслихаттың бекiтуiне енгiзедi;

      2) техникалық және кәсiптiк, орта бiлiмнен кейiнгi бiлiм берудi қамтамасыз етедi;
      3) балаларды арнайы жалпы бiлiм беретiн оқу бағдарламалары бойынша оқытуды қамтамасыз етедi;

      4) мамандандырылған бiлiм беру ұйымдарында дарынды балаларды оқытуды қамтамасыз етедi;

      5) бiлiм туралы мемлекеттiк үлгiдегi құжаттардың бланкiлерiне тапсырыс берудi және негiзгi орта, жалпы орта бiлiм берудiң жалпы бiлiм беретiн оқу бағдарламаларын және техникалық және кәсiптiк, орта бiлiмнен кейiнгi бiлiм берудiң кәсiптiк оқу бағдарламаларын iске асыратын бiлiм беру ұйымдарын солармен қамтамасыз етудi ұйымдастырады және олардың пайдаланылуына бақылауды жүзеге асырады;

      6) техникалық және кәсiптiк, орта бiлiмнен кейiнгi бiлiм берудiң кәсiптiк оқу бағдарламаларын, мамандандырылған және арнайы жалпы бiлiм беретiн оқу бағдарламаларын iске асыратын мемлекеттiк бiлiм беру ұйымдарын, сондай-ақ балалар мен жасөспiрiмдердiң спорт мектептерiн Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен құрады, қайта ұйымдастырады және таратады;
      7) бiлiм беру қызметiн лицензиялауды, сондай-ақ техникалық және кәсiптiк, орта бiлiмнен кейiнгi бiлiм берудiң оқу бағдарламаларын, сондай-ақ мамандандырылған және арнайы жалпы бiлiм беретiн оқу бағдарламаларын және балалар мен жасөспiрiмдерге арналған спорт бойынша қосымша бiлiм беретiн оқу бағдарламаларын iске асыратын заңды тұлғаларды мемлекеттiк аттестаттаудан өткiзудi ұйымдастырады;

      8) техникалық және кәсiптi